Opracował mgr Mariusz Treder
Wstęp
Punktem wyjścia do opracowania programu zdrowotno- rekreacyjnego były wymagania zgodne z Podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów. Program ten realizowany jest w ramach obowiązkowej czwartej godziny wychowania fizycznego, którą wprowadzono w roku szkolnym 2003/2004. Zdrowy styl życia i aktywność ruchowa stanowi ważny element struktury wiedzy, umiejętności i nawyków, jakie powinien przyswoić uczeń. Program ten ma sprzyjać wszechstronnemu fizycznemu i psychicznemu rozwojowi uczniów.
Założenia programowe
- Realizacja programu powinna sprawiać, iż uczniowie będą poznawać zdrowotno- rekreacyjne znaczenie aktywności ruchowej.
- Promocja zdrowego stylu życia ze szczególnym wyeksponowaniem zdrowotno- rekreacyjnego znaczenia aktywności ruchowej oraz wszystko, co wiąże się ze sprawnością fizyczną jako źródłem zdrowia.
- Integracja wychowania fizycznego i edukacji prozdrowotnej.
- Wyeksponowanie ruchu i wysiłku fizycznego jako czynnika wpływającego korzystnie na sprawność intelektualną.
- Przybliżanie dzieciom humanistycznych wartości sportu, z zasadą czystej gry na czele.
- Dostarczanie uczniom satysfakcji do budowania pozytywnego obrazu własnej osoby.
- Stwarzanie uczniom okazji do dokonywania samooceny aktywności ruchowej oraz osiągnięć.
Cele
- Wspomaganie rozwoju zasobów zdrowotnych dziecka i wpływanie na wybór stylu życia sprzyjającego zdrowiu i aktywnemu wypoczynkowi.
- Rozwój pozytywnego stosunku emocjonalnego do różnych form aktywności zdrowotno- rekreacyjnej, który ułatwia podjęcie decyzji o aktywnym udziale w zajęciach wychowania fizycznego w szkole oraz o podejmowaniu aktywności poza szkołą teraz i w przyszłości.
- Zdobycie umiejętności i wiadomości, które pozwolą uczestniczyć w zajęciach wychowania fizycznego aktywnie i ze zrozumieniem ich sensu oraz które warunkują podejmowanie aktywności zdrowotno- rekreacyjnej poza szkołą i po zakończeniu edukacji.
- Zdobycie określonego zasobu wiedzy i umiejętności z zakresu bezpieczeństwa zajęć ruchowych i ochrony zdrowia.
- Wyposażenie uczniów w zasób umiejętności ruchowych umożliwiających uczestnictwo w różnych formach aktywności ruchowej, rekreacyjnej i sportowej.
- Kształtowanie umiejętności wykorzystania opanowanych indywidualnych i zespołowych form ruchu w aktywności zdrowotno- rekreacyjnej.
- Eksponowanie indywidualnych możliwości, upodobań, zainteresowań oraz inwencji twórczej uczniów.
Metody realizacji zadań
- Metoda naśladowczo- ścisła
- Metoda zadaniowa- ścisła
- Metoda bezpośredniej celowości ruchu
- Metoda ruchowej ekspresji twórczej
- Metoda zabawowa
- Metody przekazywania wiadomości
- opis + objaśnienie
- pokaz
- opowiadanie
- pogadanka
- dyskusja
Formy prowadzenia zajęć
- Forma frontalna
- Forma indywidualna
- Forma stacyjna
Formy podziału uczniów
Zasady nauczania i uczenia się
- Zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania- uczenia się.
- Zasada poglądowości.
- Zasada systematyczności.
- Zasada przystępności.
- Zasada trwałości.
Treści
- Składowe zdrowego stylu życia: aktywność ruchowa, właściwe odżywianie, rezygnacja z substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, nikotyna), odporność na stres, wystarczająca długość snu.
- Funkcjonowanie organizmu w czasie wysiłku fizycznego; funkcje układów: krążenia i oddychania oraz aparatu ruchu.
- Sprawność powiązana ze zdrowiem: wytrzymałość krążeniowo- oddechowa, wytrzymałość i siła mięśniowa oraz gibkość.
- Zasady czystości na co dzień oraz zasady higieny związanej z aktywnością ruchową.
- Budowa i postawa ciała.
- Ćwiczenia kształtujące prawidłową postawę ciała.
- Sposoby oceny sprawności powiązane ze zdrowiem; ocena i samoocena wytrzymałości, siły i gibkości.
- Zabawy i gry ruchowe.
- Marsze, marszobiegi, biegi rozwijające wytrzymałość krążeniowo- oddechową.
- Ćwiczenie rozwijające wytrzymałość i siłę mięśniową.
- Ćwiczenia rozwijające gibkość: zamachowe i stretching.
- Ćwiczenia rozwijające umiejętność bezpiecznego upadania, prawidłowego podnoszenia i noszenia różnych przedmiotów.
- Pozycje wyjściowe do ćwiczeń.
- Ćwiczenia gimnastyczne: zwinnościowo- akrobatyczne, równoważne, skoki, w podporze i w zwisie.
- Układ ćwiczeń kształtujących i gimnastycznych.
- Tory przeszkód naturalne lub budowane według pomysłów nauczyciela i uczniów.
- Proste techniki relaksacji.
- Sposoby zapobiegania urazom oraz udzielania pierwszej pomocy.
- Zasady bezpieczeństwa związane z udziałem pieszych i rowerzystów w ruchu drogowym.
- Zasady bezpieczeństwa związane z kąpielami na pływalniach i w otwartych zbiornikach wodnych.
- Zasady bezpieczeństwa związane z zabawami na śniegu i lodzie.
- Zasady bezpieczeństwa związane z zabawami i grami z użyciem piłki.
- Znaczenie stanu środowiska naturalnego dla zdrowia człowieka.
- Ćwiczenia rozwijające umiejętności potrzebne do udziału w grach o walorach rekreacyjnych.
- Gry o walorach rekreacyjnych, np.: kometka, kwadrant, ringo.
- Ćwiczenia rozwijające umiejętności potrzebne do udziału w mini- grach sportowych: mini- piłce siatkowej, mini- koszykówce, mini- piłce nożnej, oraz w zespołowych grach sportowych: piłce siatkowej, koszykówce, piłce nożnej, unihokeju.
- Gry szkolne i uproszczone, gry w mini- gry sportowe.
- Ćwiczenia orientacji w terenie oraz marsze i biegi na orientację.
- Ćwiczenia rozwijające umiejętność jazdy na rowerze.
- Ćwiczenia oswajające z wodą i rozwijające umiejętności pływackie.
- Ćwiczenia rozwijające umiejętności z różnych form aktywności na śniegu i lodzie: lepienie figur, jazda na sankach, łyżwach.
- Ćwiczenia rozwijające umiejętności jazdy na rolkach, wrotkach i deskorolce.
- Gry i zabawy ruchowe z wyeksponowaną rywalizacją.
- Zasady czystej gry.
- Rożne formy aktywności wzorowane na rywalizacji sportowej z wyeksponowaniem zasady czystej gry.
Standardy wymagań
Uczeń wie:
- dlaczego przed posiłkiem i po skorzystaniu z toalety trzeba umyć ręce,
- dlaczego codziennie należy myć całe ciało oraz zmieniać bieliznę osobistą,
- jak często i w jaki sposób należy myć zęby,
- dlaczego intensywne ćwiczenia należy wykonywać w stroju sportowym,
- dlaczego w czasie wysiłku serce mocniej pracuje i mocniej oddycha się,
- jak zapobiec odmrożeniom i udarowi słonecznemu,
- jakie są najpoważniejsze zagrożenia dla środowiska naturalnego w jego okolicy,
- co oznacza podstawowa sygnalizacja sędziego w przynajmniej dwóch grach zespołowych,
- jakie jest niezbędne wyposażenie roweru,
- co oznaczają znaki drogowe ważne dla rowerzysty,
- gdzie w okolicy jego szkoły i domu jest droga bezpieczna dla rowerzystów,
- dlaczego na pływalni przed wejściem do wody należy dokładnie umyć całe ciało,
- w jaki sposób przygotować się do wysiłku fizycznego i jak po nim odpoczywać,
- jakie produkty spożywcze służą, a jakie szkodzą zdrowiu i sprawności,
- jakie ćwiczenia ułatwiają utrzymywanie prawidłowej postawy,
- dlaczego należy systematycznie podejmować wysiłki o charakterze wytrzymałościowym,
- w jaki sposób odpoczywać po długotrwałej pracy umysłowej.
Uczeń umie:
- dostosować ubiór do warunków atmosferycznych,
- w prawidłowy sposób dźwigać ciężkie przedmioty,
- bezpiecznie upadać,
- prawidłowo postępować w przypadku skaleczenia, otarcia, stłuczenia,
- zrobić przewrót w przód,
- zrobić przewrót w tył,
- stanąć na rękach przy ścianie lub zrobić przerzut bokiem,
- wykonać jeden ze skoków: zawrotny, kuczny lub rozkroczny,
- przygotować układ kilku ćwiczeń kształtujących,
- podawać sobie z partnerem piłkę ręką i nogą,
- kozłować piłkę w marszu lub w biegu, po prostej i slalomem,
- wrzucić piłkę do kosza,
- odbijać piłkę plażową lub siatkową nad sobą lub z partnerem,
- prowadzić piłkę kijem do unihokeja,
- samodzielnie wybierać ćwiczenia wzmacniające siłę, rozwijające gibkość, zwiększające wytrzymałość,
- zastosować proste techniki relaksacji,
- zorganizować dla siebie oraz kolegów proste formy aktywnego wypoczynku,
- wziąć udział w przynajmniej dwóch sportowych grach zespołowych lub mini- grach,
- zdobyć kartę rowerową.
Procedury osiągania celów
- Wybierając tematykę i treści zajęć należy uwzględniać zainteresowania i propozycje uczniów, pamiętając jednak o konieczności wszechstronnego przygotowania dzieci do aktywności zdrowotno- rekreacyjnej.
- Pamiętając o tym, że najważniejszym zadaniem edukacji jest przygotowanie do dorosłego, samodzielnego życia, należy stosować metody aktywizujące. W miarę dorastania uczniów jest wskazane stawianie ich w sytuacjach, które wymagają samodzielności w myśleniu i działaniu, zmuszają do wartościowania, dokonywania wyborów i ponoszenia konsekwencji swoich decyzji.
- Należy pamiętać o indywidualizowaniu oddziaływań wychowawczych oraz o dostosowywaniu stopnia trudności ćwiczeń oraz wielkości wysiłku fizycznego do indywidualnych możliwości każdego z uczniów.
- Eksponowanie rywalizacji jako elementu towarzyszącego aktywności ruchowej jest wskazane wyłącznie w trakcie zajęć o tematyce sportowej. Pamiętać przy tym należy, by treści takich zajęć jednoznacznie łączyły się z zasadą czystej gry, jako podstawą humanistycznej wartości sportu (prymatu szacunku dla rywala i poszanowania reguł nad wynikiem sportowym).
- Wskazane jest urozmaicanie miejsca prowadzenia zajęć.
- Konieczne jest dostosowywanie treści i sposobów pracy do specyficznych właściwości dziewcząt i chłopców.
- Prowadzić zajęcia w korelacji z innymi przedmiotami (działami wychowania).
- Metody i formy organizacyjne należy dostosować do faktycznych potrzeb i możliwości rozwojowych wychowanka.
- Wprowadzać szeroko rozumiane nowatorstwo pedagogiczne poprzez zastosowanie oryginalnych form aktywności ruchowej, metod, środków dydaktycznych, rozwiązań organizacyjnych, wykorzystanie niektórych niekonwencjonalnych urządzeń, przyrządów i przyborów.
- Należy wykorzystać naturalną motywację do ćwiczeń.
- Wyzwalać i rozwijać inwencję twórczą ucznia.
Opracował Mariusz Treder |